Çukurovalılarla ilgili Mevzu - Arşm Mektupları – TAD A6.7

Arşm Mektupları – TAD A6.7 

Porten ve Yardeni, TAD A6.7'den uyarlanmıştır / Reproduced from Porten and Yardeni TAD A6.7

Aşağıdaki resim asıl yazının neye benzediğini örnekleme amacıyla konulmuştur, filolojik içeriği aynı olmakla beraber papirüsün fiziksel görünümüyle alakası yoktur.

İbranice Harf Çevirisi / Hebrew Transliteration

מן ארשם על ארתהנת שלם ושררת שגיא הושרת ל[ך] וכעת בזנה קדמי שלם
אף תמה קדמ[י]ך שלם יהוי וכעת איתי גברן חיל[כין] עבדן זילי במצרין
פרימא שמה 1 אמון שמה 1 סרד שמה 1 תענדי [ש]מה [1...] מי שמה 1 סדסבנז שמה
א[...]ם שמה 1 סרמנז שמה 1 כא שמה 1 בגפרן שמה 1 פיתרענז שמה 1 אסמרוף
שמה 1 מוסרם שמה 1 כל גברן 3-10 אבשוכן ממנין הוו בין בגיא זילי זי
בעליתא ותחתיתא אחר כזי מצרין מרדת וחילא הנדיז הוו אדין
פרימא זך וכנותה לא שנציו למנעל בבירתא אחר [י]נ[ח]רו לחטא אחד המו
עמה הוו כען הן עליך כות טב מנך יתשם טעם כזי איש מנדעם באיש לא
יעבד לפירמא זך וכנותה ישתבקו עבידתא זילי יעבדו כזי קדמן
מן ארשם בר ביתא על ארתהנת זי ב[מצרי]ן
על חילכיא
...

Latin Harfi Çevirisi / Latin Transliteration

mn ȝršm ʿl ȝrthnt šlm wšrrt šgyȝ hwšrt lk wkʿt bznh qdmy šlm

ȝp tmh qdmyk šlm yhwy wkʿt ȝyty gbrn ḥylkyn ʿbdn zyly bmṣryn

prymȝ šmh 1 ȝmwn šmh 1 srd šmh 1 tʿndy šmh 1... my šmh 1 sdsbnz šmh

ȝ(...)m šmh 1 srmnz šmh 1 kȝ šmh 1 bgprn šmh 1 pytrʿnz šmh 1 ȝsmrwp

šmh 1 mwsrm šmh 1 kl gbrn 3-10 ȝbšwkn mmnyn hww byn bgyȝ zyly zy

bʿlytȝ wtḥtytȝ ȝḥr kzy mṣryn mrdt wḥylȝ hndyz hww ȝdyn

prymȝ wknwth lȝ šnṣyw lmnʿl bbyrtȝ ȝḥr ynḥrw lḥyȝ ȝḥd hmw

ʿmh hww kʿn hn ʿlyk kwt ṭb mnk ytšm ṭʿm kzy ȝyš mndʿm bȝyš lȝ

yʿbd lpyrmȝ zk wknwth yštbqw ʿbydtȝ zyly yʿbdw kzy qdmn

mn ȝršm br-bytȝ ʿl ȝrthnt zy bmṣryn

ʿl ḥylkyȝ

…

Çeviri / Translation

Ȝršm'dan ȝrthnt'e,

Önümdeki refah ve fazlasıyla gücü sana ve iş arkadaşlarına bununla yollatım, senin de önünde refah olsun. Ve şimdi, Çukurova'lı adamlar var, benim Mısır'daki kölelerim :

adı prymȝ 1 (tane) ; adı ȝmwn 1 (tane) ; adı srd 1 (tane) ; adı tʿndy 1 (tane) ; adı ...my 1 (tane) ; adı sdsbnz 1 (tane) ; adı ȝ(...)m 1 (tane) ; adı srmnz 1 (tane) ; adı kȝ 1 (tane) ; adı bgprn 1 (tane); adı pytrʿnz 1 (tane) ; adı ȝsmrwp 1 (tane) ; adı mwsrm 1 (tane) ;

hepsi erkek 13, baskıcı [tekstil işlerindeki ?](?) tayin edilmişler benim Yukarı ve Aşağı Mısır'daki konaklarımın arasında. Sonra, Mısır baş kaldırdığında ve ordu garnizon kurulu olduğunda, prymȝ ve iş arkadaşları kaleye girememişler. Sonrasında nefes nefese kalsınlar, kötü (olan) onları yakaladı, onlar onunlaymışlar. Şimdi eğer sana iyiyse, senden buyruk konsun şunun gibi: kişi prymȝ ve iş arkadaşlarına kötü şey yapmasın. Terk edilsinler, önceden olduğu gibi benim işimi yapsınlar.

Ȝršm, evin oğlu'ndan, Mısır'daki ȝrthnt'e

From ȝršm to ȝrthnt,

Peace and very much force I have caused to send to you and your associate(s) by this before me, peace also there before you shall be. And now, there are Cilician men, my slaves in Egypt :

prymȝ his name 1 ; ȝmwn his name 1 ; srd his name 1 ; tʿndy his name 1 ; ...my his name 1 ; sdsbnz his name 1 ; ȝ(...)m his name 1 ; srmnz his name 1 ; kȝ his name 1; bgprn his name  1 ; pytrʿnz his name 1 ; ȝsmrwp his name 1 ; mwsrm his name 1 ;

all men 13, presser(?) they have been appointed between my two estates that are in Upper and Lower Egypt. Afterwards, when Egypt revolted and the army was garrnisoned then prymȝ and his associates they haven't been able to enter into the fortress. Afterwards they shall pant, the bad locked them, with him they have been. Now if thus (is) good towards you, from you the order shall be placed, as follows, man shall not do something evil to that prymȝ and his associate. They shall be left alone. They shall do my work just as before.

From ȝršm, the son of the house to ȝrthnt that (is) in Egypt.

Kelimeler ve Çözümlemeleri / Vocabulary and Word Analysis

b-byrtȝ: b-, infra. + byrtȝ, d.i., v.f., tekil, hisar / byrtȝ, f.n., emph. f. singular.

b-mṣryn: b-, ilgeç, içinde, sayesinde / b-, prep. in, by (means of) + mṣryn Ö.i. Mısır / P.n., Egypt.

b-znh: b-, ilgeç, içinde, sayesinde / b-, prep. in, by (means of) + znh, y.i.z. ( yakındaki için işaret zamiri), bu, bunlar / n.d.p (near object demonstrative pronoun), this, these.

bgprn : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

bgyȝ: e.i. (eril isim), v.f. (vurgulu form), ikil, malikane, arazi / m.n., emp. f., dual, domain, estate.

br bytȝ: br-bytȝ unvan, Evin oğlu / title, son of the house

byn: ilgeç, arasında / prep. Between

bȝyš: önad, kötü, zararlı / adj. evil, bad

Bʿlytȝ : b-, ilgeç, içinde, sayesinde / b-, prep. in, by (means of) + ʿlytȝ, Ö.i., Yukarı Mısır/ P.n., Upper Egypt

gbrn: e.i., y.f. (yalın form), çoğul, erkek / m.n., abs. f., plural, men

hmw: kişi zamiri, 3. e.ç.k., onlar / personal pronoun, P3M, they

hn: takı, eğer / particule, if.

hndyz : belirteç, garnizon kurulu / adv. Garrnisoned

hwšrt : yšr fiili, ettirgen gövde, 1.t.k. (tekil şahıs), tm.v. (tamamlanmış veçhe), yollatmak / verb yšr, causative stem, S1 form, p.a. (perfect aspect), I caused to dispatch.

hww : hwh, olmak fiili, III.y, temel gövde, (3. e.ç.ş. eril çoğul kişi) tm.v., olmuşlar / hwh, verb to be, III.y, ground stem, ( P3M, plural 3. person masculin) p.a., have been

ḥylkyn: e.i., y.f., çoğul, Çukurovalı / m.n., abs. f., plural, Cilician

kl : hepsi, bütün / all, every, whole

kwt: belirteç, öyleyse, o halde / adverb, thus.

kzy: aynı andalık belirten bağlaç / conjunction, when

kȝ : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

kʿn: şimdi / now.

lḥyȝ: lḥy, sıfat, v.f., çoğul, kötü / lḥy adj., emp. f., plural, bad.

lk: l, ilgeç, e doğru / prep. to + k 2. e.t.ş. (eril tekil şahıs) soneki )) / ((S2M s.p.p, Single 2 masculine sufixed personal pronoun))

lmnʿl : ʿll fiili, temel gövde, mastar hali, tekil eril, girmek / ʿll verb, ground stem, infinitive, masculin singular, to enter.

lpyrmȝ: l, supra. + pyrmȝ, supra.

lȝ : olumsuzluk eki/ not .

mmnyn : mnh/y fiili, Pa''el gövdesi, sıfat-fiil, eril çoğul, tayin etmek / mnh/y verb, Pa''el stem, participle, plural masculine, to appoint.

mn: ilgeç -den /prep. (preposition) from

mndʿm: adıl, herhangi bir şey, bir şey/ pronoun, something

mnk : mn, supra. + k, supra.

mrdt : mrd fiili, temel gövde, dişi 3.tekil şahıs, tm.v., başkaldırmak / mrd verb, ground stem, feminine 3. person singular, p.a., to rebel.

mṣryn: supra.

mwsrm : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

Prymȝ : Ö.i./ P.n.

Prymȝ: Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

pytrʿnz : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

qdmn: önceki / formerly

qdmy: qdm, ilgeç, ön / prep. before, in front of + y 1. t.k. soneki / S1 s.p.p 

qdmyk: qdm, ilgeç, ön / prep. before, in front of + y, ? + k 2. e.t.k. soneki / S2M s.p.p.

sdsbnz : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

šgyȝ : belirteç-önad, çok, fazla / adverb-adjective, very, much, many

šlm: e.i., y.f., gönenç, barış, refah / m.n (masculin noun), abs. f., (absolute form), peace, welfare, prosperity

šmh: šm e.i. t.f. (tamlayan form) ad, isim / (m.n. ( masculine noun) (cons.f.)) name + h ( 3. e.t.k.) / (S3M s.p.p)

Šnṣyw : 4 sesli kök, temel gövde, tm. v., 3. e.ç.k., -e bilmek / 4 letter root, ground stem, p.a. P3M, to be able.

srd : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

srmnz : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

ṭb: sıfat, y.f., tekil, iyi / adj., abs. f., singular, good.

tmh : orada / there

ṭʿm: e.i., y.f. emir, buyruk / m.n., abs.f. command, order

tʿndy : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

w-knwth: w, supra. + knw.t (d.i. (dişil isim) t. f. meslektaş, iş arkadaşı ç.-t. çoğul veya tekil şekilsel bir ayrım yok / f.n. (feminine noun), cons.f. (construct form) associate   / plu.-sing. plural or singular, no morphological difference + h 3. e.t.k. soneki / S3M s.p.p

w-kʿt : w-: ve, dahi, de / and, also + kʿt: şimdi/ now.

wḥylȝ : w, supra. + ḥylȝ, e.i., v.f., tekil, ordu / m.n., emp.f., sing. the army

wšrrt : w-, bağlaç ve, dahi, de / conjunction, and, also + šrrt, d.i. y.f., güç, kuvvet / f.n. (feminine noun), abs.f., strength.

wtḥtytȝ: w, supra. / tḥtytȝ, Ö.i., Aşağı Mısır / P.n., Lower Egypt

yhwy: hwh fiili, temel gövde, 3.t.k. g.-e. kipi (gereklilik-emir kipi), olmak / hwh, to be, ground stem,  S3M, j.m. (jussive mood)

ynḥrw: nḥr fiili, temel gövde, g.-e. kipi, 3. e.ç.k., solumak, burnundan çekmek / nḥr verb, ground stem, P3M, j.m., snort, pant.

yštbqw: temel gövde dönüşlü yapı (tG), 3. e.ç.ş. tmm.v. terk etmek / external passive ground stem, imp. a. P3M, leave

ytšm: temel gövde dönüşlü yapı (tG), 3. e.t.ş. tmm.v., koymak, yerleştirmek / external passive ground stem, imp. a. S3M, set, place

yʿbdw: ʿbd, yapmak fiili, temel gövde 3.ç.ş. g.-e. kipi (gereklilik-emir kipi) / ʿbd, to make, ground stem,  P3M, j.m. (jussive mood)

zk : u.i.z. (uzaktaki için işaret zamiri) o / (f.d.p. far object demonstrative pronoun) that, those

zyly: zy (i.z. (ilgi zamiri) ki o / (r.p.) relative pronoun, that, who, which + l, ilgeç, e doğru / prep. to + y, 1. t.k. soneki / S1, s.p.p

ȝbšwkn : e.i., y.f., kaçak/baskıcı (anlam belirsiz) / m.n., abs.f., presser/deserter( uncertain meaning)

ȝdyn : bağlaç/belirteç, sonrasında/ conjunction/adverb, then, at that time.

ȝḥd: ȝḥd fiili, temel gövde, tm.v., 3. e.t.ş., kitlemek, yakalamak, almak / ȝḥd verb, ground stem, p.a., 3SM.

ȝḥr: ilgeç, sonra /prep. Then, afterwards.

ȝmwn : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

ȝp: bağlaç, de, dahi / conjunction, also.

ȝršm : Ö.i. / P.n.

ȝrthnt : Ö.i. / P.n.

ȝsmrwp : Ö.i. (Özel isim) / P.n. (Proper noun)

ȝyš: e.i., y.f. erkek, kişi / m.n., abs.f. command, man, person

ȝyty: varlık belirten takı / particle of existence, there is/are

ʿbdn : e.i., y.f., çoğul, köle /m.n., abs. f., plural, slave

ʿbydtȝ: d.i. v.f., iş, hizmet/ f.n. emp. f., service, work

ʿl-: ilgeç, -e, üstünde / prep., on, toward, upon

ʿlyk: ʿl, ilgeç, -e, üstünde / prep., on, toward, upon + y, ? + k, supra.

ʿmh: ʿm, ilgeç, ile / prep. With + h, supra.

Xph Türkçe - Daiva Yazıtı

Xph Türkçe - Daiva Yazıtı

Aşağıda çevirisini bulacağınız Kşayãrşa adlı Eski İran kralının (MÖ 5. yy) Persepolis ve Pasargad'da bulunan bir metni. 3 farklı dilde kopyalanmış. Biz aşağıda Eski Farsça'sının Türkçe'sini sunuyoruz. Kşayãrşa Eski Yunan literatüründe sıkça bahsedilen bir figür, yunanlılar onları kendi kaynaklarında hybris'in ayaklı hali olarak görüyor olmalarına rağmen, tahmin edilebileceği gibi Eski Farsça kaynaklarda böylesi bir tasvir görülmüyor. 

Metin temelde üç bölümden oluşuyor: 1) Unvan sıralaması: Diğer kraliyet metinlerinde de sıkça görülen, kralın ünvanlarının sıralandığı, dini ve siyasi meşruiyetinin aktarıldığı 1. bölüm; 2) Fetih listesi: başka örneklerine yine diğer metinlerde rastladığımız, kralın fethettiği yerleri sıraladığı, 2. bölüm. 3) Ana metin: elimizdeki metinde bu bölüm, daivalara tapınanların ve onların başına gelenlerin anlatıldığı bölüme tekabül ediyor. 

Çeviriyi yazılı bir mecrada alıntılamak isterseniz, lütfen benimle iletişime geçiniz, yorumlara isteğiniz belirtin ben geri dönüş yaparım. İznimin olmadığı alıntılarla karşılaştığımda yasal yollara başvuracağım.

Eski Farsça Metin: P.Lecoq, Manuel de Vieux-Perse, adlı kitabındaki fotoğraftan dijital ortama tarafımdan aktarılmıştır.

Metin ve Harf çeviris

1. b-g : v-z-r-k : a-u-r-m-z-d-a : h-y : i-m-a-m : b-u-mi-

2. i-m : a-d-a : h-y : a-v-m : a-s-m-a-n-m : a-d-a : h-y

3. : m-r-t-i-y-m : a-d-a : h-y : š-i-y-a-t-i-m : a-d-a :

4. m-r-t-i-y-h-y-a : h-y : x-š-y-a-r-š-a-m : x-š-a-y-θ-i-

5. y-m : a-ku-u-n-u-š : a-i-v-m : p-ru-u-n-m : x-š-a-y-θ-

6. i-y-m : a-i-v-m : p-ru-u-n-a-m : f-r-m-a-t-a-r-m : a-d-

7. m : x-š-y-a-r-š-a : x-š-a-y-θ-i-y : v-z-r-k : (x)-š-a-y-

8. θ-i-y : x-š-a-y-θ-i-y-a-n-a-m : x-š-a-y-θ-i-y : d-h-y-

9. u-n-a-m : p-ru-u-v : z-n-a-n-a-m : x-š-a-y-θ-i-y : a-h-

10. y-a-y-a : b-u-mi-i-y-a : v-z-r-k-a-y-a : du-u-r-i-y : a-

11. p-i-y : d-a-r-y-v-h-u-š : x-š-a-y-θ-i-y-h-y-a : p-u-ç

12. : h-x-a-m-n-i-š-i-y : p-a-r-s : p-a-r-s-h-y-a : p-u-ç

13. : a-r-i-y : a-r-i-y-č-i-ç : θ-a-t-i-y : x-š-y-a-r-š-a

 

13. : a-r-i-y : a-r-i-y-č-i-ç : θ-a-t-i-y : x-š-y-a-r-š-a
14. : x-š-a-y-θ-i-y : v-š-n-a : a-u-r-m-z-d-h-a : i-m-a :

15. d-h-y-a-v : t-y-i-š-a-m : a-d-m : x-š-a-y-θ-i-y : a-h-

16. a-m : a-p-t-r-m : h-č-a : p-a-r-s-a : a-d-m-š-a-m :

17. p-t-i-y-x-š-y-i-y : m-n-a : b-a-ji-i-m : a-b-r-n : t-

18. y-š-a-m : h-č-a-m : a-θ-h-i-y : a-v : a-ku-u-n-v : d-

19. a-t-m : t-y : m-n-a : a-v-di-i-š : a-d-a-r-y : m-a-d

20. : u-j : h-r-u-v-t-i-š : a-r-mi-i-n : z-r-k : p-r-θ-v

21. : h-r-i-v : b-a-x-t-r-i-š : s-u-g-d : u-v-a-r-z-mi-i-

22. š : b-a-b-i-ru-u-š : a-θ-u-r-a : θ-t-gu-u-š : s-p-r-d

23. : mu-u-d-r-a-y : y-u-n-a : t-y : d-r-y-h-i-y-a : d-a-

24. r-y-t-i-y : u-t-a : t-y-i-y : p-r-d-r-y : d-a-r-y-t-

25. i-y : m-č-i-y-a : a-r-b-a-y : g-d-a-r : h-i-du-u-š :

26. k-t-p-tu-u-k : d-h-a : s-k-a : h-u-m-v-r-g-a : s-k-a

27. : t-i-g-r-x-u-d-a : s-ku-u-d-r-a : a-k-u-f-č-i-y-a :

28. p-u-t-a-y-a : k-r-k-a : ku-u-š-i-y : θ-a-t-i-y : x-š-

28. p-u-t-a-y-a : k-r-k-a : ku-u-š-i-y : θ-a-t-i-y : x-š-
29. y-a-r-š-a : x-š-a-y-θ-i-y : y-θ-a : t-y : a-d-m : x-

30. š-a-y-θ-i-y : a-b-v-m : a-s-t-i-y : a-t-r : a-i-t-a

31. : d-h-y-a-v : t-y-i-y : u-[p]-r-i-y : n-i-p-i-š-t-a : a-

32. y-u-d : p-s-a-v-m-i-y : a-u-r-m-z-d-a : u-p-s-t-a-m :

33. a-b-r : v-š-n-a : a-u-r-m-z-d-h-a : a-v : d-h-y-a-v-m

34. : a-d-m : a-j-n-m : u-t-š-i-m : g-a-θ-v-a : n-i-š-a-d-

35. y-m : u-t-a : a-t-r : a-i-t-a : d-h-y-a-v : a-h : y-d-

36. a-t-y : p-ru-u-v-m : d-i-v-a : a-y-di-i-y : p-s-a-v : v-

37. š-n-a : a-u-r-m-z-d-h-a : a-d-m : a-v-m : d-i-v-d-a-n-

38. m : vi-i-y-k-n-m : u-t-a : p-t-i-y-z-b-y-m : d-i-v-a :



 
38. m : vi-i-y-k-n-m : u-t-a : p-t-i-y-z-b-y-m : d-i-v-a :

39. m-a : y-d-i-y-i-š : y-d-a-y-a : p-ru-u-v-m : d-i-v-a :

40. a-y-di-i-y : a-v-d-a : a-d-m : a-u-r-m-z-d-a-m : a-y-d-

41. i-y : a-r-t-a-č-a : b-r-z-m-n-i-y : u-t-a : a-n-i-y-š-

42. č : a-h : t-y : du-u-š-k-r-t-m : a-k-r-i-y : a-v : a-d-

43. m : n-i-b-m : a-ku-u-n-v-m : a-i-t : t-y : a-d-m : a-ku-

44. u-n-v-m : vi-i-s-m : v-š-n-a : a-u-r-m-z-d-h-a : a-ku-u-

45. n-v-m : a-u-r-m-z-d-a-m-i-y : u-p-s-t-a-m : a-b-r : y-

46. a-t-a : k-r-t-m : a-ku-u-n-v-m : tu-u-v : k-*a* : h-y :

47. a-p-r : y-di-i-m-n-i-y-a-i-y : š-i-y-a-t : a-h-n-i-y

48. : ji-i-v : u-t-a : m-r-t : a-r-t-a-v-a : a-h-n-i-y :

49. a-v-n-a : d-a-t-a : p-r-i-di-i-y : t-y : a-u-r-m-z-d-

50. a : n-i-y-š-t-a-y : a-u-r-m-z-d-a-m : y-d-i-š-a : a-

51. r-t-a-č-a : b-r-z-m-n-i-y : m-r-t-i-y : h-y : a-v-n-

52. a : d-a-t-a : p-r-i-y-i-t : t-y : a-u-r-m-z-d-a : n-

53. i-š-t-a-y : u-t-a : a-u-r-m-z-d-a-m : y-d-t-i-y : a-

54. r-t-a-č-a : b-r-z-m-n-i-y : h-u-v : u-t-a : ji-i-v :

55. š-i-y-a-t : b-v-t-i-y : u-t-a : m-r-t : a-r-t-a-v-a

56. : [b]-v-t-i-y : θ-a-t-i-y : x-š-y-a-r-š-a : x-š-a-y-θ-
 

 56. : [b]-v-t-i-y : θ-a-t-i-y : x-š-y-a-r-š-a : x-š-a-y-θ-

57. i-y : m-a-m : a-u-r-m-z-d-a : p-a-tu-u-v : h-č-a : g-

58. s-t-a : u-t-m-i-y : vi-i-θ-m : u-t-a : i-m-a-m : d-h-

59. y-a-v-m : a-i-t : a-d-m : a-u-r-m-z-d-a-m : j-di-i-y-

60. a-mi-i-y : a-i-t-m-i-y : a-u-r-m-z-d-a : d-d-a-tu-u-v

1-6) Büyük tanrı Auramazda ki o bu toprağı koymuş, ki o o göğü koymuş, ki o erkeği koymuş, ki o barışı koymuş erkeğe, ki o Khşayãrşa'yı kral yapmış, çok kralın teki, çok hükümdarın teki.

6-11) Ben Khşayãrşa, büyük kral, kralların kralı, milletlerin kralı, çok insan türünün kralı, bu uzak olan büyük toprağın üstündeki.

11-13) Dãrayavauş kral'ın oğlu, hakhamanaişi soylu, fars, farsın oğlu, ari, ari soyundan.

13-19)Kral Khşayãrşa duyurur: Auramazda'nın lütfuyla, bu milletler, ki ben onlara kraldım uzaktan, Fars'tan. Ben onlara hükmedendim¹. Bana haraç getirdiler, ki onlara benden denildi onu yaptılar. Kanunu ki o benim, o onları tuttu.

19-28) Mada², Huja³, Armina⁴, Zraka⁵, Parathava⁶, Hariava⁷, Bãkhtriaiş⁸, Suguda⁹, Uvãrazmiş¹⁰, Bãbiruş¹¹, Athura¹², Thataguş¹³,Sparda¹⁴, Mudrãya¹⁵, Yauna¹⁶ ki o denizde tutar, ve onlar ki deniz dışı tutar¹⁷, Maçiya¹⁸, Arabãya¹⁹, Gadãr²⁰, Hiduş²¹, Katpatuka²², Dahã²³, Sakã Haumavarga²⁴, Sakã Tigrakhauda²⁵, Skudra²⁶, Akaufaçiya²⁷, Putaya²⁸, Karka²⁹, Kuşiya³⁰.

28-56) Kral Khşayãrşa duyurur : Ben ona kral oldum sonra, onun içinde milletler ki onlar üstte yazıldı, galeyana geldiler, sonra bana Auramazda desteği taşıdı. Auramazda'nın lütfuyla o milleti ben vurdum ve onu yerine yerleştirdim ve bu milletler arasında vardı ora ki önceden daivalar tapınılırdı. Sonra Auramazda'nın lütfuyla ben o daivahanelerin³¹ altını kazdım³² ve karşısına dedim³³:

Daivalar tapınılmamalı” ora ki önceden daivalar tapınılırdı orada ben Auramazda'ya tapındım hakkıyla³⁴, ve daha başka vardı kötü olarak yapılmış, onu ben güzel yaptım. Onu ki onu ben yaptım. Tümünü Auramazda'nın lütfuyla yaptım, Auramazda bana desteğini taşıdı ta ki yapılan yaptıma kadar. Sen³⁵ ki akabinde eğer kendi kendine düşünürsen, Refah olayım, yaşayan ve ölünen dindar olayım³⁶. Ona kuralıyla saygı duy, ki bunu Auramazda emretti. Auramazda'ya tapın hakkıyla³⁷. Erkek ki o ona kuralıyla saygı duyar, ki bunu Auramazda emretti, ve Auramazda'ya tapınır hakkıyla³⁸, o, ve yaşayan refah olur, ve ölünen dindar olur.

56-60) Kral Khşayãrşa duyurur: Beni Auramazda korur kötülükten, ve benim evimi ve bu milleti, bunu ben Auramazda'dan talep ederim³⁹, Auramazda bunu bana ver.

Dipnotlarda Kullanılan Kaynakça:

Lecoq P., Les Inscriptions de la Perse Achéménide, Paris, 1997

Kuhrt, A., The Persian Empire: Corpus A Corpus of Sources of the Achaemenid Period, Londra, 2007.

Skjærvø P.O., An Introduction to Old Persian, 2005, Çevirimiçi kaynak.

1Asıl fiil orta-çatıda tamamlanmamış zamanda çekimlenmiş “xšay” fiili ile “karşı” anlamına gelen “patiy” takısının birleşiminden meydana geliyor.

2Media, günümüzde Azarbeycan, İran kürt bölgesi, ve batı Taberistan'ı içine alan bölge.

3İran'daki Suş bölgesi.

4Eski Ermeni bölgesi, günümüzde Kür nehri, toros dağları, Fırat nehri, ve Hazar denizi arasında kalan Van merkezli bölge.

5Zranka bölgesi, günümüzde Sistan bölgesindeki Hamun gölü ve Helmand nehri civarındaki bölge.

6Kuzeyinde Karakum Çölü, güneyinde Arya bölgesi ve Büyük Tuz Çölü, batısında Media bölgesi olan bölge.

7Arya bölgesi, günümüzde büyük oranda Afganistan'ın Herat şehrine denk düşmektedir.

8Hindukuş dağları ve Ceyhun nehri arasında kalan merkezi Afganistan'ın Belh olan bölge.

9Merkezi Afganistan'ın Badahşan vilayeti.

10Ceyhun nehrinin Aral gölüne aktığı yerdeki bölge, güncel adıyla Harezm bölgesi.

11Bugün Irak'ın sınırlarında kalan Fırat ve Dicle nehrinin arasındaki ve çevresindeki verimli bölge, Babil.

12Günümüzde Suriye ve Çukurova'yı da içine alan bölge, Asur.

13Günümüzde büyük oranda Hindistan'ın kuzeyindeki Pencab bölgesine denk düşen yer, Sattagidia.

14Merkezi günümüzdeki Manisa'nın Sart kasabası olan, eski Lidya devletinin kapladığı bölge. Büyük olasılıkla Tuz Gölünün batısında kalan İç Anadolu ve Ege Bölgesinin tamamını kaplıyordu.

15Günümüzde Nil nehri çevresindeki bölge, Mısır. İsim büyük olasılıkla Eski Aramice'deki “msr” kökünden geliyor.

16Ege Denizi çevresinde yaşamış Yunan şehir devletlerinin olduğu bölge. İsim büyük olasılıkla “ionia” sözcüğünden geliyor.

17Yani hem adalarda yaşayan yunanlılar hemde onun ötesinde yaşayan anakara da yaşayan yunanlılar.

18Günümüzdeki Makran bölgesi.

19Günümüzde Taymã vahyası çevresindeki geniş bölge, Mısır'a ve Gazze'ye kadar uzanıyor, Arabia.

20Günümüzde Indus nehri, Hindikuş dağları, Kâbil nehri, arasında kalan, büyük olasılıkla Kunar nehriyle sınırlanan bölge, Gandhara.

21Pencab bölgesinin batısında kalan Pakistan'ın Taxila şehri merkezli bölge, Hint bölgesi.

22Günümüzde Nevşehir'de olan Kapadokya bölgesi.

23Hazar Denizi, Aral gölü, Uzboy nehri arasında kalan bölge.

24Seyhun nehrinin kuzey doğusundaki bölge

25“Sivri uçlu kasklı Sakã” demektir, Kızılkum çölü ve çevresinde yaşayan göçebelerin yaşadığı bölge.

26Günümüzdeki Trakya bölgesi.

27Günümüzde İran'ın güneydoğusundaki dağlık bölgede yaşadıkları düşünülen topluluk.

28Günümüzde Siva vahasınıda içine alacak şekilde Libya'nın olduğu bölge.

29Eski Likya devleti sınırları içinde kalan Karya bölgesi.

30Nil Nehri'nin birinci ve ikinci katarakları arasındaki bölge, Nubiya.

31Buradaki sözcük “daivadãna”, büyük olasılıkla esasen iki sözcükten oluşuyor, 1. Daiva, kötü tanrı, kimliği ya da gerçekten hangi uygarlığın tanrısı olduğuna dair tartışma sürüyor, 2) ãyadana, çok sık rastlanmayan bir sözcük, bu yüzden anlamına yönelik tartışmalar sürüyor, büyük olasılıkla ritüel, ya da mabet demek. Eski farsça tek sözcükle karşıladığı için Türkçe 'de de “kahvehane”, “kıraathane”, “hastane” gibi örneklerine rastladığımız bir bileşik sözcükle karşılamaya çalıştık.

32“Altını kazmak” olarak çevirdiğimiz “ vikan” sözcüğü iki unsurdan oluşmuştur: “vi”, öte, ayrı, dışı gibi anlamlara gelen bir öntakı; “kan”, kazmak anlamına gelen bir fiil. Verilmek istenen anlam ilgili tapınağın yok edilmiş olması olsa gerek olduğundan, burada “öteye kazmak” gibi bu anlamı tam olarak çağrıştırmayan bir öbek kullanmaktansa, anlam alanı içinde “yok etme” fikrini de barındırdığına inandığımız “altını kazma”yı tercih ettik.

33“Karısına dedim” olarak çevirdiğimiz “patizba” sözcüğü tam olarak (birine) karşı (bir şey) söylemek anlamına gelir. Tek farkı Türkçe'de bu kullanım yönelme halinin olmadığı bir bağlamda kullanılamazken, Eski Farsça'da bu kullanım mümkündür, yani “karşı-söylemek” diye bir kullanım mümkün.

34Bizim “hakkıyla” diye özetlemeye çalıştığımız “artača brazmaniya” aslında ne anlama geldiği biraz belirsiz bir formül. Skjærvø (2005, s., 64) “brazmaniya”nın bulunma halinde çekimlenmiş “n” gövdeli bir isim olduğunu düşünüyor. Lecoq (1997, s., 160), kelimelerin sanskritçe ve avestikteki karşılıklarına dayanarak kökenlerinin sırasıyla “düzen, hakikat”, “brahman”dan geldiğini ileri sürüyor, ancak bu Eski Farsça'daki karşılıklarının tam olarak ne olduğuna dair bir bilgi vermiyor, sadece kralın Auramazda'ya tapınmasının sıradan bir tapınma olmadığı, kendine özgü bazı nitelikleri olduğunu gösteriyor. Bu niteliklerin ne olduğunu tam olarak bilemiyor olmakla birlikte, onun tapınmasını daha aslına uygun kıldığını söylemenin, şu anki bilgilerimizin sınırlarını aşmayan dikkatli bir seçim olacağına kanaat getirerek “hakkıyla” sözcüğünü seçtik.

35Burada “ka” diye bir takı eklenmiş “tuva”ya yani 2. tekil şahıs kişi zamirine. Bu takı, eklendiği kelimeyi genelleştiriyor, yani hangi “sen” olursan ol, Türkçe'deki herhangi anlamının yarattığı hangisi olursa olsun fark etmez alanına tekabül edilyor.

36Buradaki sözdizimi bir hayli garip, büyük olasılıkla dini bir formül kullanılıyor, bkz: Lecoq (1997, s, 164)

37“ artača brazmaniya” çevirisindeki sıkıntılar için bkz, no. 34.

38“ artača brazmaniya” çevirisindeki sıkıntılar için bkz, no. 34.

39Çevirimizde “den” halinde gözükse de, metnin orjinalinde talep etmek fiilinin dolayısız nesnesi Auramazda'dır.